Mazita Part 1: Maumbirwo nenzira dzokuaisa mumipanda
Zita (noun)
Mazita akaumbwa nezvinhu zviviri: chivakashure (prefix) + dzitsi (stem) sokuti:
Zita Chivakashure […]
Zita (noun)
Mazita akaumbwa nezvinhu zviviri: chivakashure (prefix) + dzitsi (stem) sokuti:
Zita Chivakashure […]
Magnesium reacts with steam ZIMSEC O Level Combined Science Notes: Experiment: The reaction of metals and water
Aim: To investigate and observe the reaction of magnesium and water
Materials: magnesium ribbon, hard glass test tube, water, sand, 2 burners, short glass tube, splint, clamp stand
Method
Mipanda yemazita (Noun classes)
Mupanda 1
Munowanikwa mazita anechekuita nevanhu. Chivakashure ndi /mu-/ kana /mw-/ sokuti
murume mu- + […]
Chiverengo(Enumerator)
Zvirengo inzwi rinoshandiswa kudaidza manzwi eChiShona anoburitsa pfungwa yekuverenga tichikoshesa kubuditsa uwandu wechizita chirikutsangangurwa chacho sokuti:
Mumwe murume akarohwa nezuro.
Chinhunyi chakabiwa chacho?
Maumbirwo echiverengo.
Chiverengo chakaumbwa nechivakashure chechiverengo + dzitsi rechiverengo sokuti.
chi- + -mwe […]
Chisarudzi/Chin’an’anuri (Selector)
Zvidudziramazita zvinoburitsa pfungwa yokusarudza kana kun’an’anura zvinhu kubva pane zvimwe:
Gore rino kune nzara.
Murume uye ave kupenga.
Murume upi vaurikutaura?
Madzitsi echisarudzi
a) /-no/ Dzitsi iri rinoburitsa pfungwa yokuva pedyo kana kukomberedza.
Dunhu rino rakabudirira chaizvo.
Svondo rino tirikusangana kwaMutare.
b) /-ye/ kana /-ya/ Dzitsi iri rinobuditsa pfungwa dzechinhu chambotaurwa asi chisiri kuonekwa. Chinhu chacho chinenge chichizivikanwa nevanhu vari kutaura.
Murume uya/uye anenharo.
Chiitopauro/Chidudziramuiti/muitirwi (Relative)
Chinodudzira muiti wechinhu. Chinobotanidza mazita chichipa pfungwa yerupawo zvinoita kuti chishande serupawo. Heinoi mienzaniso
Chingwa chakachena chinodhura.
Munhu akapfupika ane hasha.
Murume vandakaona ndiTaurai.
Maumbirwo
a) Chitaridzamuitirwi + chitaridzamuiti + chiratidzanguva + mudzi wechiito+ nzvovera yekupedzisira
wa- + -nd- +aka- +-on- +-a
ra- + nd- + -aka- + -vereng- + -a
b) Chitaridzamuiti+ chiratidzanguva+ […]
Chiratidzanguva (Tense sign)
Zviito zvinoitika nenguva sokuti arikuba zinoreva kuti chiitiko ichi chekuba chirikutoitika panguva iyoyo tichizvisiyanisa nokuti akaba kana kuti achaba. Kunewo zviito zvisinga nguva mazviri:
Zviito zvinemadonzvo anoti: rekutuma (imperative mood), rekuita (infinitive mood) nerekurudziro ( hortative mood). Heinoi mienzaniso:
kutamba (rekuita)
ngatidyei (kurudziro)
iba (rekutuma)
Pazviito zvinenguva mazviri chiratidzanguva chinobatanidzwa […]
Chiito (Verb)
Zviito manzwi anobuditsa pfungwa yekuita sokuti:
kusvetuka, kuba, kumhanya, kutora, batsiranai, tauriranai, usarambe.
Kune mhando dzezviito dzakati wandei muChishona asi mhando dzose idzi dzakafanana pakuumbwa kwadzo nekuti dzine mudzi.
Maumbirwo ezviito
Zvivakashure- + mudzi (vamwe vanyori vanouti dzitsi) + […]
Image credit contest-corner.com ZIMSEC O Level Shona Notes: Kuumbwa kwemibvunzo paChishona
1. Kushandisa /-ngani?/ kanakut /-nganai?/
Sokuti: Mombe dzako ingani?
Zvakaitika runganai?
2. Kushandisa /-pi/
Sokuti: Vaenda nekupi?
3. Kushandisa /-su/
Chindori (Copulative)
Zvinogoneka muChiShona kuti munhu ataure chirevo chakazara asingashandise chiito. Izvi zvinogoneka tichishandisa mavara anonzi zvindori. Vamwe vanamuzvinafundo weShona vanodaidza mavara aya kuti zviwedzera zvezvirevo zvisina zviito pachirungu mavara aya ose anonzi macopulatives.
Mhando dzezvindori
1. Chiwedzera /ndi-/ chinogona kushandiswa kuvaka zvindori semienzaniso inotevera:
a) Kushandura mazita ari mumupanda 1a, 2a ne […]